การเคลื่อนที่ของสิ่งมีชีวิต

การเคลื่อนที่ของสัตว์มีกระดูกสันหลัง

การเคลื่อนที่ของสัตว์ที่มีโครงร่างแข็ง

การเคลื่อนที่ของปลา

- ลําตัวงอเป็นรูปตัวเอส โดยการทํ างานของกล้ามเนื้อแบบแอนทาโกนิซึม เช่น ปลาทั่วไป

- ตวัดหางขึ้นลง เช่น วาฬ

การเคลื่อนที่ของแมลง

แมลงมีกล้ามเนื้อ 2 ชุด ดังนี้

1. กล้ามเนื้อยึดเปลือกหุ้มส่วนนอก

2. กล้ามเนื้อตามยาวยึดปีกกล้ามเนื้อยึดเปลือกหุ้มส่วนนอก หดตัว กล้ามเนื้อตามยาวยึดปีก คลายตัว ทํ าให้ปีกยกขึ้นกล้ามเนื้อตามยาวยึดปึก หดตัว กล้ามเนื้อยึดเปลือกหุ้มส่วนนอก คลายตัว ทํ าให้ ปีกกดลง

การเคลื่อนที่ของนก

นกมีกล้ามเนื้อ 2 ชุด ดังนี้

1. กล้ามเนื้อของปีก

2. กล้ามเนื้อยกปีก

กล้ามเนื้อกดปีก หดตัว กล้ามเนื้อยกปีก คลายตัว ทํ าให้ปีกตํ่ าลงกล้ามเนื้อยกปีก หดตัว กล้ามเนื้อกดปีก คลายตัว ทํ าให้ปีกยกขึ้น

ขนนกช่วยในการบินของนกได้ เนื่องจากขนนกมีลักษณะเป็นแผง และมีโปรตีนเคลือบอยู่ที่ผิวนอก ขนนกเรียงซ้อนเป็นแผงทําให้เกิดความเปลี่ยนแปลงของอากาศใต้ปีกและบนปีกแตกต่างกันแรงดันอากาศใต้ปีกสูงกว่าด้านบน ทําให้นกลอยตัวในอากาศได้

การเคลื่อนที่ของคน

ก. ระบบโครงกระดูก

ระบบโครงกระดูก ประกอบด้วย กระดูก (bone) และกระดูกอ่อน (cartilage) ซึ่งทำหน้าที่หลายอย่างด้วยกัน ได้แก่

1. เป็นโครงของร่างกาย ทำให้ร่างกายคงรูปร่างอยู่ได้

2. ช่วยป้องกันอันตรายให้กับอวัยวะภายในที่สำคัญๆ เช่น กะโหลกศีรษะป้องกันอันตรายให้กับสมอง กระดูกซี่โครงป้องกันอันตรายให้กับปอด และหัวใจ

3. ช่วยในการเคลื่อนไหว ที่ผิวของกระดูกจะมีกล้ามเนื้อมายึดเกาะ เมื่อกล้ามเนื้อมีการหดตัว ก็จะทำให้ข้อต่อมีการเคลื่อนไหว

4. เป็นแหล่งเก็บสะสมแคลเซี่ยม

5. การสร้างเม็ดเลือด (hemopoiesis) ภายในกระดูกบางชิ้นของร่างกาย เช่น กระดูกหน้าอก (sternum) กระดูกซี่โครง (rib) จะมีไขกระดูก (bone marrow) ไขกระดูกจะทำหน้าที่ในการสร้างเม็ดเลือด

กระดูกอ่อน (Cartilage)

กระดูกอ่อนเป็นเนื้อเยื่อเกี่ยวพันชนิดหนึ่ง ประกอบด้วย เซลล์ chondrocytes ฝังตัวอยู่ภายใน matrix matrix ประกอบด้วย 2 ส่วน คือ fiber อาจเป็น collagen fiber และหรือ elastic fiber กับ ground substance ซึ่งเป็นสารพวก glycosaminoglycans chondrocyte จะทำหน้าที่สร้าง matrix ความแตกต่างในแง่ของปริมาณ และชนิดของ fiber ที่อยู่ภายใน matrix มีผลให้คุณสมบัติของกระดูกอ่อนแตกต่างกันไป ทำให้สามารถจำแนกชนิดของกระดูกอ่อนได้เป็น 3 ชนิด คือ

1. Hyaline cartilage

2. Elastic cartilage

3. Fibrocartilage Hyaline cartilage

ในผู้ใหญ่ จะพบกระดูกอ่อนชนิดนี้ได้ที่ ผนังของจมูก, กล่องเสียง (larynx), ท่อลม (trachea), bronchus,costal cartilage และ articular cartilage

matrix ของกระดูกอ่อนชนิดนี้ ประกอบด้วย collagen fiber และamorphous intercellular substance

ส่วนของ matrix ที่อยู่ล้อมรอบขอบๆ ของ chondrocyte เรียกว่า capsule ซึ่งเป็นบริเวณที่ติดสี basic (สีน้ำเงิน) ซึ่งส่วนนี้จะมี glycosaminoglycans มากแต่ไม่มี collagen fiber

Chondrocyte ส่วนที่อยู่ขอบๆ ของแท่งกระดูกอ่อนชนิดนี้จะมีรูปร่างรี ที่อยู่ถัดเข้ามาด้านในจะมีรูปร่างกลม เซลล์นี้อาจจะอยู่เป็นเซลล์เดียวเดี่ยวๆ หรืออาจจะอยู่เป็นกลุ่มๆ ซึ่งแต่ละกลุ่มอาจประกอบด้วยเซลล์ได้มากถึง 8 เซลล์ เรียก กลุ่มเซลล์นี้ว่า isogenic group หรือ cell nest ซึ่งเป็นการบ่งบอกว่า มันเกิดจากการแบ่งตัวมาจากเซลล์ chondroblast ตัวเดียวกัน

Hyaline cartilage ทั้งหมดมีเยื่อหุ้มกระดูกอ่อนที่เรียกว่า perichondrium หุ้ม ยกเว้น articular cartilage

รูปที่ 1 Hyaline cartilage

Elastic cartilage

กระดูกอ่อนชนิดนี้มีโครงสร้างคล้ายกับ hyaline cartilage ใน matrix นอกจากมี collagen fiber แล้ว ยังมี elastic fiber จำนวนมาก ซึ่งทำให้กระดูกอ่อนชนิดนี้มีความยืดหยุ่น สามารถบิดงอได้ กระดูกอ่อนชนิดนี้มีสีเหลือง เนื่องจากมี elastin ซึ่งเป็นองค์ประกอบของ elastic fiber เราพบกระดูกอ่อนชนิดนี้ได้ที่ ใบหู ผนังของหูชั้นนอก Eustatian tube ฝาปิดกล่องเสียง (epiglottis) เป็นต้น

รูปที่ 2 elastic cartilage

Fibrocartilage

กระดูกอ่อนชนิดนี้มีลักษณะก้ำกึ่งระหว่าง dense connective tissue กับ hyaline cartilage chondrocyte จะมีการเรียงตัวเป็นแถวยาว ภายใน matrix มี collagen fiber เส้นหยาบ ซึ่งเห็นได้ชัดเมื่อดูด้วยกล้องจุลทรรศน์ธรรมดา ส่วนใหญ่แล้ว collagen fiber จะเรียงตัวขนานกัน กระดูกอ่อนชนิดนี้ไม่มี perichondriumหุ้ม เราพบกระดูกอ่อนชนิดนี้ได้ที่ pubic symphysis หมอนรอง กระดูกสันหลัง (intervertrebral disk) เอ็นยึดกระดูก (ligament) บางแห่งเอ็นของกล้ามเนื้อ (tendon)

รูปที่ 3 Fibrocartilage